#432 – Πολιτική & Αρχαία Ελλάδα – Dr. Αγγελική Κομποχόλη

Dr. Αγγελική Κομποχόλη – Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών – Διδάσκουσα στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας του μαθήματος της Φιλοσοφίας των Εθνών.

Show Notes

• Πόλις: αυτή λέξη δεν είχε τη σημασία που έχει η δική μας λέξη “πόλη”. Η αρχαία ελληνική λέξη πόλις αντιστοιχεί μάλλον στη δική μας έννοια “κράτος”. Η πόλη – κράτος πρόκειται για μία κοινότητα που την αποτελούν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, άρχοντες και αρχόμενοι. Είναι ένα όλον που αποτελείται από μέρη, οποία όμως δεν χάνουν μέσα στο όλον τη δική τους φυσιογνωμία. Στόχος της πόλεως είναι η ευδαιμονία, που είναι το αποτέλεσμα της αυτάρκειας, της απόλυτης ανεξαρτησίας από οτιδήποτε βρίσκεται έξω από την πόλιν.
• Κάθε πόλη-κράτος ήταν ανεξάρτητη και είχε δικούς της νόμους και πολίτευμα. Το πολίτευμα όμως άλλαζε, καθώς άλλαζαν και οι συνθήκες της ζωής σε κάθε πόλη – κράτος. Συναντούμε πέντε μορφές πολιτευμάτων: 1) Βασιλεία, 2) Αριστοκρατία, 3) Ολιγαρχία, 4) Τυραννία και 5) Δημοκρατία. 
• Ο Περικλέους Επιτάφιος ή Επιτάφιος του Περικλή αποτελεί διαχρονικό κείμενο-ύμνος στο δημοκρατικό πολίτευμα, καθώς και ένα παγκόσμιο διδακτικό “εργαλείο” για νόμους, θεσμούς, αρχές και πολιτεύματα.
•  Η δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι το πολίτευμα που δίνει σε όλους του πολίτες το δικαίωμα, αλλά και το καθήκον να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση του κράτους. Η δημοκρατία στηρίζεται στο “κοινόν” και ήταν μια από τις πιο σημαντικές κατακτήσεις των αρχαίων Ελλήνων. 
• Ο πολιτικός και νομοθέτης Σόλων (640-500 π.Χ.) με το πρωτοποριακό του νομοθετικό έργο θεμελίωσε τη Δημοκρατία. Ο Κλεισθένης (570-500 π.Χ.) έδωσε σ’ αυτή περαιτέρω ώθηση προς συμπλήρωσή της, ενώ ο Αριστείδης (περ. 550-407 π,Χ.) με την παροιμιώδη προσήλωση του στη Δικαιοσύνη, την ενίσχυσε ακόμη περισσότερο. Ο άξιος ηγέτης Θεμιστοκλής (527-401 π.Χ.) συνέβαλε το μέγιστο στην παγίωση της Δημοκρατίας και, τέλος, ο ικανότατος πολιτικός και έμπειρος στρατηγός Περικλής (495-429 π.Χ.), κατά τον 5° αιώνα, “τον Χρυσούν αιώνα του Περικλέους”, πέτυχε να της δώσει την ολοκληρωμένη πολιτική της έννοια και μορφή.
• Στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, όλοι οι νόμοι και οι δικαστικές υποθέσεις αποφασίζονταν από τη Συνέλευση (Εκκλησία του Δήμου). Από τους 30.000 έως 60.000 πολίτες της Αθήνας, περίπου 6.000 παρακολουθούσαν τακτικά και συμμετείχαν στις συνεδριάσεις της Συνέλευσης.
• Στη διάρκεια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας εφαρμόστηκε η άμεση δημοκρατία. Οι πολίτες δεν εξέλεγαν αντιπροσώπους, όπως συμβαίνει σήμερα. Αντιθέτως, λάμβαναν οι ίδιοι αποφάσεις νομοθετικού και εκτελεστικού περιεχομένου. Με μία μικρή λεπτομέρεια: στις αποφάσεις συμμετείχαν μόνο οι Αθηναίοι, οι οποίοι διατηρούσαν πολιτικά δικαιώματα και όχι το σύνολο των πολιτών.
• Δικαίωμα να συμμετάσχουν και να ψηφίσουν στη συνέλευση της Εκκλησίας του Δήμου είχαν μόνο οι άνδρες, εφόσον είχαν εκπληρώσει τη στρατιωτική τους θητεία, ενώ αποκλείονταν οι γυναίκες, οι μέτοικοι και οι δούλοι. Επίσης, δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, όσοι ήταν ασυνεπείς στις οικονομικές τους οφειλές προς την πόλη.
• Σε αντίθεση με τη σύγχρονη κοινοβουλευτική ιστορία, στην αθηναϊκή δημοκρατία τα μέλη της εκκλησίας του Δήμου δεν εκλέγονταν. Σε αυτή συμμετείχαν όλοι όσοι είχαν πολιτικά δικαιώματα, όποτε εκείνοι επιθυμούσαν. Ήταν άμεση δημοκρατία και όχι αντιπροσωπευτική όπως είναι το σημερινό πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και η συμμετοχή τους θεωρούνταν καθήκον.

Links και αναφορές

• Ζακλίν ντε Ρομιγί
• Ηθικά Νικομάχεια, Αριστοτέλης
• Πλάτωνας
• Σόλων ο Αθηναίος
• Κλεισθένης
• Περικλής
• Περικλέους Επιτάφιος
• Στωικισμός (Ακούστε το σχετικό podcast εδώ)
• Κίμων ο Μιλτιάδου
• Εκκλησία του Δήμου
• Ηλιαία
• Σοφιστές
• Αντιγόνη (Σοφοκλή)
• Ηράκλειτος (Ακούστε το σχετικό podcast εδώ)
• Ευριπίδης
• Αριστείδης
• Σεισάχθεια
• Ηρόδοτος

Ακούστε και άλλα podcast με την Dr. Αγγελική Κομποχόλη εδώ.

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

Instagram @desp1na_k
Twitter @desp1na_k

See Also

Hiwell: Η Online Πλατφόρμα Που Κάνει την Ψυχοθεραπεία Προσιτή και Προσβάσιμη σε Όλους

Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:

Facebook
Instagram @giatioxi
Twitter @giati_oxi