#297 – Η Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας – Καλλιόπη Κουτούση

Καλλιόπη Κουτούση – Ψυχολόγος – Ψυχοθεράπευτρια Gestalt

Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας
Ο όρος Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας δημιουργήθηκε στην προσπάθεια της ψυχιατρικής κοινότητας να κατηγοριοποιήσει την συμπεριφορά των ατόμων που χαρακτηρίζεται από κοινωνική απόσυρση και περιορισμένη συναισθηματική έκφραση.
Από την οπτική της Ψυχοθεραπείας Gestalt, η Σχιζοειδής Διαταραχή αντιμετωπίζεται ως μια εμπειρία δημιουργικής προσαρμογής σε μια πρόωρη παιδική τραυματική συνθήκη, η οποία καλλιέργησε την βαθιά ριζωμένη πεποίθηση (ενδοβολή) ότι η αληθινή εγγύτητα και τρυφερότητα με τους ανθρώπους είναι επικίνδυνη και μη-ασφαλής.
Τα άτομα τα οποία έχουν αναπτύξει σχιζοειδής προσαρμογές είναι δύσκολο τα αναγνωρίσει κανείς γιατί πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνο να δείξουν στους άλλους τον αληθινό τους εαυτό. Φοβούνται ότι αν το κανουν αυτό, οι άλλοι θα τους εγκλωβίσουν, θα τους εκμεταλλευτούν, ή θα τους χρησιμοποιήσουν ως αντικείμενα. Για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους διαπροσωπικούς τους φόβους χρησιμοποιούν τις άμυνες τις αποστασιοποίησης, της απόσυρσης, της φαντασίας και της αποσύνδεσης από τις σωματικές αισθήσεις και τα αδιαπέραστα προσωπικά τους όρια.
Τα άτομα με σχιζοειδή εμπειρία αναφέρουν 3 μεγάλους φόβους:
➢ Τον φόβο ότι αν έρθουν συναισθηματικά κοντά με άλλα άτομα, αυτά θα τους εγκολπώσουν ή θα τους χρησιμοποιήσουν ως εργαλεία.
➢ Βαθύ υπαρξιακό φόβο ότι θα είναι ζωντανοί αλλά θα νιώθουν νεκροί μέσα τους και ότι η ζωή δεν θα έχει κάποιο νόημα.
➢ Ο φόβος ότι θα απομονωθούν τελείως από τους άλλους ανθρώπους σε ένα κενό χωρίς καμία σύνδεση με κανένα.
Τα άτομα που έχουν υιοθετήσει την σχιζοειδή προσαρμογή έχουν να διαχειριστούν το εξής υπαρξιακό δίλλημα: «Αν πάω κοντά και δημιουργήσω σταθερές στενές διαπροσωπικές σχέσεις θα εγκλωβιστώ. Αν μείνω μόνος θα απομονωθώ τελείως και θα χαθώ (υπαρξιακός τρόμος)».
Για να διαχειριστούν αυτό το δίλλημα δημιουργούν τις ακόλουθες σχιζοειδής προσαρμογές στις σχέσεις τους:
• Παράλληλες σχέσεις
• Επιφανειακές σύντομες σχέσεις
• Σχέσεις από απόσταση
• Πολύ συχνή απουσία (πχ. λόγω δουλειάς), αποστασιοποίηση και μειωμένη συναισθηματική έκφραση στον γάμο
• Φαντασιακές σχέσεις
• Επαγγέλματα που έχουν ελεγχόμενες και οριοθετημένες επαφές με ανθρώπους (πχ. γιατροί, θεραπευτές, υπολογιστές κτλ.)

Στόχος: Να μείνουν ασφαλής, να αποφύγουν του παρεμβατικούς ανθρώπους, και να γίνουν ανεξάρτητοι.
Μότο: «Καλύτερα ασφαλής, παρά μετανιωμένος».

Κλινική Εικόνα
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό & Στατιστικό Εγχειρίδιο της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρίας (DSM-5), η Σχιζοειδής Διαταραχή χαρακτηρίζεται από τα εξής χαρακτηριστικά:
➢ Επιλέγει μοναχικές δραστηριότητες ή χόμπι (χωρίς άμεση ή στενές επαφές με ανθρώπους, πχ. Η/Υ).
➢ Δεν επιθυμεί και δεν αντλεί ευχαρίστηση από στενές σχέσεις.
➢ Απουσία ή έλλειψη στενών επαφών (ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες).
➢ Έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξουαλικές εμπειρίες, συναισθηματική απομάκρυνση από στενές σχέσεις, πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους χωρίς συναισθηματική σύνδεση ή φαντασιακές ερωτικές επαφές.
➢ Άντληση ευχαρίστησης από λίγες δραστηριότητες.
➢ Καταφεύγουν στην φαντασία τους.
➢ Αδιαφορία για τον έπαινο ή την κριτική των άλλων.
➢ Συγκινησιακή ψυχρότητα, απόσυρση, αδιαφορία, περιορισμένο συναισθηματικό φάσμα και χαμηλής έντασης συναισθήματα.
➢ Το άτομο μπορεί να αναπτύσσει σύνδεση με αντικείμενα ή ζώα, παρά με ανθρώπους.
➢ Οι ζωή τους φαίνεται μερικές φορές να μην έχει κατεύθυνση και να παρασύρονται από τους στόχους τους.
➢ Αντιδρούν παθητικά στις αντιξοότητες και έχουν δυσκολία να ανταποκριθούν κατάλληλα σε σημαντικά γεγονότα της ζωής.

Αιτιολογία της Σχιζοειδούς Διαταραχής
Η σχιζοειδής εμπειρία ήταν μια δημιουργική προσαρμογή του παιδιού το οποίο μεγάλωνε σε ένα περιβάλλον όπου έλλειπε η ζεστασιά, η οικειότητα, και η συναισθηματική έκφραση.
• Οι γονείς/φροντιστές ήταν συνήθως άνθρωποι τυπικοί, απόμακροι με χαμηλή ενσυναίσθηση και αδυναμία επικοινωνίας, συγχρονισμού, καθρεφτίσματος και «κρατήματος» των αναγκών του παιδιού.
• Οι φροντιστές δεν παρείχαν αρκετή αγάπη και τρυφερότητα στο παιδί, ούτε αρκετή συναισθηματική διέγερση.
• Το παιδί ήταν για αυτούς ήταν ένα εργαλείο για την ικανοποίηση των δικών τους αναγκών.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρχαν συχνές αλλαγές περιβάλλοντος ή φροντιστών για τα παιδιά.
• Παρεμβατικοί -υπερπροστατευτικοί φροντιστές.
Αυτή η δυσκολία να αναπτυχθεί ένας ασφαλής δεσμός μεταξύ του φροντιστή και του παιδιού συμβάλλει στην ανάπτυξη της Σχιζοειδής προσαρμογής, και στην ανάπτυξη της αδιαφορίας και την απροθυμίας του ατόμου να συνδεθεί αυθεντικά και ουσιαστικά στις μετέπειτα σχέσεις της ζωής του.

Ακούστε όλο το επεισόδιο στο πλαίσιο και όπου ακούτε podcasts.

Ακούστε κι άλλα επεισόδια με την Καλλιόπη Κουτούση εδώ.

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

See Also

#500 – Όρια Reloaded – Δανάη Κίρλα