#462 – “Εκεί Που υπάρχει Κατάθλιψη, Υπάρχει Και Ελπίδα”. Μια Ψυχοδυναμική Ματιά Της Ζωής & Της Θλίψης – Άσπα Πασπάλη

Άσπα Πασπάλη – Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Διευθύντρια του Κέντρου ΔΙ.ΚΕ.ΨΥ.

dikepsy.gr

Facebook

Show Notes

• Αντιδραστική ονομάζεται εκείνη η κατάθλιψη που προέρχεται από κάποια απώλεια, όποια και αν είναι αυτή. Είναι ένας τύπος διαταραχής προσαρμογής που εκδηλώνεται μετά την εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων, με συμπτώματα που μπορεί να επικαλύπτονται με εκείνα της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Η αντιδραστική κατάθλιψη πρόκειται για μία κατάσταση που δεν μπορεί να διαγνωστεί επίσημα αυτή καθαυτή, αλλά περιγράφει τις αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις που μπορεί να έχουν οι άνθρωποι όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες ζωής, όπως: μια σειρά αγχωτικών εξωτερικών γεγονότων ή καταστάσεων (θάνατος, απώλεια εργασίας, διαζύγιο, μια δύσκολη συναισθηματική διάλυση, διάγνωση ασθένειας, ένα σοβαρό ατύχημα ή άλλες σημαντικές αλλαγές στη ζωή, όπως η συνταξιοδότηση).
• Υπάρχει μια σειρά “φυσιολογικών” απαντήσεων σε στρεσογόνες καταστάσεις, αλλά η αντιδραστική κατάθλιψη συχνά περιλαμβάνει συναισθηματικές δυσκολίες που υπερβαίνουν αυτό το εύρος και μπορεί να δυσκολέψει την προσαρμογή  και τη λειτουργικότητα στην καθημερινή ζωή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα συμπτώματα υποχωρούν καθώς βελτιώνεται η κατάσταση ενεργοποίησης, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να επιμείνουν, οδηγώντας τελικά σε μια πιο χρόνια πάθηση, όπως η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.
• Η αντιδραστική κατάθλιψη εμφανίζεται όταν ένα άτομο παλεύει να αντιμετωπίσει σημαντικές ή δραματικές αλλαγές στη ζωή του. Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ωστόσο τα πιο κοινά είναι:

1. Θλίψη
2. Κλάμα
3. Αίσθημα κενού
4. Αίσθημα απελπισίας
5. Βαθιά ενοχή και έντονο αίσθημα χρέους
6. Διαταραχές ύπνου
7. Μηδαμινή ενέργεια
8. Έντονη και παρατεταμένη κόπωση
9. Ξαφνικά ξεσπάσματα
10. Ευερεθιστότητα και εκρήξεις θυμού
11. Ανηδονία
12. Αισθήματα έντονης ανησυχίας
13. Αυτοκτονικές σκέψεις
14. Γρήγορη αύξηση ή απώλεια βάρους
15. Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων και αλληλεπίδρασης

• Η αντιδραστική και η κλινική κατάθλιψη μοιάζουν, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Αναγνωρίζοντας τις διαφορές μεταξύ αυτών των τύπων κατάθλιψης είναι το πρώτο βήμα για την σωστή θεραπεία. Η αντιδραστική κατάθλιψη είναι γνωστή και ως “διαταραχή προσαρμογής με καταθλιπτική διάθεση”. Συχνά παρέρχεται με το πέρασμα του χρόνου και η συζήτηση για το όποιο πρόβλημα την έχει προκαλέσει διευκολύνει την διαδικασία της ανάρρωσης. Αντίθετα, η κλινική κατάθλιψη είναι μια πολύ σοβαρή ψυχική νόσος. Είναι γνωστή ιατρικά ως “μείζων καταθλιπτική διαταραχή”.
• Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είδη κατάθλιψης, τα οποία μπορεί να διαρκέσουν για χρόνια εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά, η αντιδραστική κατάθλιψη είναι ένας τύπος κατάθλιψης που συνήθως διαρκεί μόνο λίγους μήνες. Οι διαταραχές προσαρμογής όπως η αντιδραστική κατάθλιψη διαγιγνώσκονται όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται ως απόκριση σε ένα ευρύ φάσμα εμπειριών, αλλά όταν τα συμπτώματα ενός ατόμου εμφανίζονται ως απόκριση στην απώλεια ή τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, τα συμπτώματά του μπορούν να αναχθούν στο πένθος. Μάλιστα, είναι δυνατόν η κατάθλιψη με το πένθος να έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά. Το φυσιολογικό πένθος μπορεί να δυσκολέψει για λίγο την πραγματοποίηση καθημερινών δραστηριοτήτων, ωστόσο, ακόμη και το φυσιολογικό πένθος υποχωρεί με την πάροδο του χρόνου, σε αντίθεση με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή χωρίς θεραπεία. 
• Σήμερα στον πλανήτη γη, 300 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την κατάθλιψη. Υπολογίζεται πως 1,5 εκατομμύρια Έλληνες υποφέρουν από κατάθλιψη. Μεταξύ αυτών,  3 στους 7 άνδρες και 7 στις 10 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή τους θα πάθουν κατάθλιψη ή νοσούν ήδη. Από τα επίσημα καταγεγραμμένα στατιστικά φαίνεται πως οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην κατάθλιψη. Υπολογίζεται ότι 3,5 εκατομμύρια Ελληνίδες κάποια στιγμή θα πάθουν κατάθλιψη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου μετά τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα στις ηλικίες 19-25.
• Υπάρχουν παιδιά που υποφέρουν από παιδική κατάθλιψη, διαταραχή του συναισθήματος παρόμοια με την κατάθλιψη στους ενήλικες. Η εφηβεία συχνά περιγράφεται με όρους που θα ταίριαζαν για την περιγραφή ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Μιλώντας για την εφηβεία, αναφέρουμε αυθόρμητα τη λύπη, τη διέγερση, το θυμό. Οι έφηβοι έχουν να ανταπεξέλθουν σε ξαφνικές σωματικές αλλαγές, στις πιέσεις των συνομηλίκων και τη δημιουργία ατομικής ταυτότητας.
• Δυστυχώς, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται αυτό σε σχέση με την παιδικότητα και την ανεμελιά της ηλικίας, ένα 2% των παιδιών (από 4 ετών έως και την εφηβεία) έχουν κλινική κατάθλιψη.  Ενώ περίπου ένα 4-8% τωβ εφήβων νοσούν από κατάθλιψη.
• Η κατάθλιψη στα παιδιά είναι μια κατάσταση που είναι δυνατόν να ξεφύγει τη διάγνωση. Τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και αντ’ αυτού παρουσιάζουν συνεχώς σωματικά συμπτώματα, ευερεθιστότητα, απομόνωση, κ.α. Ως αποτέλεσμα, το καταθλιπτικό παιδί που υποφέρει πολύ, δεν αντιμετωπίζεται όπως οφείλει και απορρίπτεται ως ενοχλητικό, τεμπέλικο ή άτακτο. Οι ενήλικες, δηλαδή, δεν αναγνωρίζουν εύκολα τα συμπτώματα της κατάθλιψης και δεν δίνουν τη σημασία που απαιτείται στο παιδί. Μάλιστα, μερικές φορές, το πρώτο σύμπτωμα για το οποίο οι ενήλικες πρέπει να ενεργήσουν είναι η απόπειρα αυτοκτονίας. Επομένως, έχει μεγάλη σημασία να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της κατάθλιψης.
• Η βοήθεια ενός ψυχιάτρου – ψυχοθεραπευτή μπορεί να βοηθήσει όσους νοσούν από κατάθλιψη, ούτως ώστε να απαντήσουν σε οποιαδήποτε ερώτηση έχουν σχετικά με την αντιδραστική κατάθλιψη. Ο ψυχοθεραπευτής ή/και ο ψυχίατρος θα τους προτείνει την καλύτερη δυνατή θεραπευτική επιλογή. 
• Η θεραπεία συμβαίνει πρωτίστως με την καθιέρωση μιας ειλικρινούς σχέσης ανάμεσα στον θεραπευόμενο και τον θεραπευτή και την συνειδητοποίηση πως η σχέση αυτή δομείται με στόχο την βελτίωση της κατάστασης του θεραπευόμενου. Μόλις το  άτομο αισθανθεί άνετα, μπορεί να συμφωνήσει, να ανακτήσει τη χαμένη κοινωνική ζωή του και να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Παράλληλα, χωρίς βιασύνη, είναι δυνατόν να εντοπιστούν εκείνες οι αρνητικές σκέψεις που υποδηλώνουν τον σκεπτικισμό του ατόμου με κατάθλιψη. ενδείκνυται φαρμακολογική θεραπεία από αντικαταθλιπτικά όπως SSRIs, ISRN ή τρικυκλικά για παράδειγμα.
• Η Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να μάθει να διαχωρίζει τα πραγματικά γεγονότα από τις υποκειμενικές ερμηνείες που τους αποδίδει. Μέσα από τεχνικές αξιολόγησης και αμφισβήτησης των αρνητικών σκέψεων και την εισαγωγή συμπεριφορικών  τεχνικών για την σταδιακή ενίσχυση ενός καθημερινού προγράμματος, το άτομο μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά και να νιώσει καλύτερα. Σε πολλές περιπτώσεις ενδείκνυται φαρμακολογική θεραπεία από αντικαταθλιπτικά όπως SSRIs, ISRN ή τρικυκλικά για παράδειγμα, προκειμένου να ανακουφιστούν τα συμπτώματα. 

Links και αναφορές

• Επεισόδιο ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητας) Παιδιών – Σοφία Δρόσου
• Επεισόδιο ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητας) Ενηλίκων– Νιόβη Μιχαλοπούλου
• Επεισόδιο Πώς η Παιδική Ηλικία Επηρεάζει την Επιλογή Συντρόφου – Άσπα Πασπάλη
• Επεισόδιο Πώς Παίρνουμε Αποφάσεις – Δημήτρης Μπουραντάς
• The Life of A Diplomat & The Power of Storytelling – Elizabeth K. Lee, Consul General of The United States to Thessaloniki
• Όταν η ζωή είναι ένα πάρτι που δεν σε έχουν καλέσει, Ομιλία της Δέσποινας Κανάκογλου στο TEDxLarissa
• Sigmund Freud
• Donald Woods Winnicott
• Υπόθεση Φαίης Μπακογιώργου
• ΔΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.
• Επεισόδιο Θηλυκός Εγκέφαλος vs. Αρσενικός Εγκέφαλος – Dr. Χριστίνα Δάλλα
• Jim Carrey
• Jeff Foster
• Winston Churchill
• Naomi Osaka
• Simone Biles
• Tim Ferriss

Ακούστε το podcast “Πώς η Παιδική Ηλικία Επηρεάζει την Επιλογή Συντρόφου – Άσπα Πασπάλη” που αναφέρεται στο επεισόδιο εδώ. 

Ακούστε το podcast “Πώς Παίρνουμε Αποφάσεις – Δημήτρης Μπουραντάς” που αναφέρεται στο επεισόδιο εδώ. 

Ακούστε το podcast “The Life of A Diplomat & The Power of Storytelling – Elizabeth K. Lee, Consul General of The United States to Thessaloniki” που αναφέρεται στο επεισόδιο εδώ. 

Ακούστε το podcast “Θηλυκός Εγκέφαλος vs. Αρσενικός Εγκέφαλος – Dr. Χριστίνα Δάλλα” που αναφέρεται στο επεισόδιο εδώ.

Ακούστε και άλλα επεισόδια με την Άσπα Πασπάλη εδώ. 

See Also

#467 – Η Ψυχολογία Της Διαπραγμάτευσης – Δημοσθένης Παπακωνσταντίνου

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

Instagram @desp1na_k
Twitter @desp1na_k

Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:

Facebook
Instagram @giatioxi
Twitter @giati_oxi