“H Μακροχρόνια Σχέση Ζει Επειδή Έχει Επιλεχθεί.” – Αλέξης Λάππας

Αλέξης Λάππας – Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Ινστιτούτο Πρόσοψις

Facebook

inprosopsi.gr

Show Notes

• Η μοναξιά είναι κομμάτι της κοινωνικής πραγματικότητας. Η μοναξιά που βιώνουμε δεν είναι μια μοναξιά αναστοχαστική, αλλά μία μοναξιά που αποτελεί απόρροια της συνεχούς επένδυσης αυτής της κοινωνίας σε ό,τι πιο μοναχικό, στην εικόνα του εαυτού μας. Η ίδια η κοινωνία επενδύει στην αυτοαναφορικότητα. Οι άνθρωποι αγοράζουμε, ικανοποιούμαστε και επιβραβεύουμε ό,τι βελτιώνει την εικόνα μας. Η εικόνα μας, όμως, αποτελεί μονάχα ένα κομμάτι του εαυτού μας και η συνεχής ενασχόληση με αυτή, μάς βοηθά προκειμένου να μην γίνεται λόγος σχετικά με τις υπόλοιπες πλευρές μας και όσα δεν αντέχουμε στους εαυτούς μας.
• Οι σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στους ανθρώπους είναι πολύτιμες, γιατί χωρίς αυτές το άτομο ως πρόσωπο πεθαίνει. Οι άνθρωποι νιώθουμε ευλογημένοι και χαρούμενοι για τα άτομα που έχουμε γύρω μας, γιατί συνδεόμενοι μαζί τους συμπάσχουμε μαζί τους. Ο άνθρωπος που αποσυνδέεται, τελικά, χάνει το νόημα της ζωής.
• Οι σύγχρονες σχέσεις είναι σχέσεις καθρέφτη. Δηλαδή, αλληλοκοιτάζονται δύο αλληλοεπιβεβαιωμένες πλευρές, οι οποίες όμως δεν έχουν τα εργαλεία εκείνα που θα τους υποδείξουν τι θα κάνουν και πώς θα διαχειριστούν όλα όσα περιλαμβάνει η ζωή, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της. Αυτά, δηλαδή, που στην πραγματικότητα δεν θα έκαναν τίποτα παραπάνω από το να εμπλουτίσουν τη σχέση και μέσω αυτών να γνωρίσεις τόσο το άλλο άτομο, αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό.
• Ενσυναίσθηση: ονομάζεται η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του. Δεν είναι απαραίτητη η προφορική επικοινωνία για να επιτευχθεί ενσυναίσθηση, η οποία μπορεί και να έρθει μέσω του συνδυασμού της οπτικής και ηχητικής παρατήρησης ενός ατόμου, της γενικότερης γλώσσας του σώματος και παρουσίας εκφράσεων, καθώς και του τρόπου που αντιδρά.
• Οι μακροχρόνιες σχέσεις είτε αφορούν στις φιλίες, είτε στη συντροφικότητα, δε ζουν επειδή διατηρούν την ικανοποιηση που λαμβάνουν τα άτομα, ζουν επειδή έχουν επιλεχθεί και τα άτομα την υπερασπίζονται. Οι αληθινές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων ξεκινούν μετά τις παρεξηγήσεις. 
• Ο σύγχρονος άνθρωπος δυσκολεύεται να πιστέψει ότι υπάρχει συνέπεια σε κάθε επένδυση του. Γεγονός που αντανακλάται και στον τρόπο που αλληλεπιδρά στις σχέσεις του. Εάν μία σχέση είναι τόσο σημαντική που για χάρη της αλλάζει τη ζωή του, είναι απολύτως φυσιολογικό ταυτόχρονα να γεννιούνται και συναισθήματα μίσους και θυμού, ακριβώς γιατί ενεπλάκει σε αυτή τη διαδικασία.
• Θεωρία της αντικειμενοποίησης: εξηγεί τις διαδικασίες που εμπλέκονται στην αντικειμενοποίηση των ανθρώπων, δηλαδή στην αναγωγή τους σε “ένα μόνο μέρος” και τις συνέπειες που αυτό προκαλεί. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτό στο οποίο δίνεται έμφαση, το “πράγμα ή αντικείμενο”, υπερισχύει έναντι ολόκληρου του ατόμου. Ενώ εφαρμόζεται σε διάφορες περιπτώσεις, όπως η κριτική του καπιταλισμού ή τα αφεντικά που αντικειμενοποιούν τους υπαλλήλους τους, είναι πιο διαδεδομένη σε σχέση με τις γυναίκες και τα σώματά τους.
• Gaslighting: η μέθοδος ψυχολογικής χειραγώγησης με την οποία ο θύτης προσπαθεί να σπείρει αμφιβολίες στο θύμα, έτσι ώστε να μην είναι βέβαιο για την ίδια του τη μνήμη, την αντίληψη και τη λογική.
• Επειδή τα παιδιά μεγαλώνουν σε αποκλειστικές σχέσεις στις οποίες είναι πάντα φροντιζόμενα, δεν σχετίζονται με πρόσωπα διαφορετικά ή άγνωστα και τελικά δεν μαθαίνουν να “διαβάζουν” το πρόσωπο του άλλου. Μένουν ακίνητα και υπάρχει πάντοτε κάποιος να τα φροντίζει. Δεν υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιήσουν την επικοινωνία και τον διάλογο. Ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, βλέπουμε όλο και πιο συχνά να αυξάνονται οι κοινωνικές φοβίες που αναπτύσσουν οι άνθρωποι.
• Οι άνθρωποι, συνήθως, όταν φτάνει η ώρα να μιλήσουν καταλήγουν να κάνουν μονόλογο, αφού δυσκολεύονται να μοιραστούν με τους άλλους. Μοιράζομαι με τους άλλους σημαίνει ότι λαμβάνω υπόψιν μου πώς συνδέονται όσα λέω με εκείνους, αυτός είναι ο σκοπός της επικοινωνίας. 
• Μετά την παρεξήγηση, η επανεπιλογή αποτελεί το εργαλείο εκείνο που ευνοεί τη διατήρηση των μακροχρόνιων σχέσεων, γιατί γνωρίζεις ότι κάποιος σε έχει επιλέξει έχοντας επεξεργαστεί αυτό που τον πόνεσε.

Links και αναφορές

• Gaslighting (1944)
• Ted Lasso (2020 – 2023)
• Όταν η ζωή είναι ένα πάρτι που δεν σε έχουν καλέσει, Ομιλία της Δέσποινας Κανάκογλου στο TEDxLarissa

Ακούστε και άλλα podcast με τον Αλέξη Λάππα εδώ.

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

Instagram @desp1na_k
Twitter @desp1na_k

Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:

Facebook
Instagram @giatioxi
Twitter @giati_oxi