#191 – Πώς γεννιέται το κακό – Καλλιόπη Κουτούση
Ψυχολόγος – Ψυχοθεράπευτρια Gestalt
1.Ο κόσμος είναι γεμάτος τόσο από καλό όσο και από κακό
2.Το όριο ανάμεσα στο καλό και στο κακό είναι διαπεραστικό και δuσδιάκριτο.
3.Οι άγγελοι είναι δυνατόν να γίνουν διάβολοι και, οι διάβολοι να γίνουν άγγελοι.
Ο Μύθος του Εωσφόρου
Εωσφόρος: Το άστρο της αυγής, Αυτός που φέρνει το φως
Ήταν ένας Αρχάγγελος ο οποίος επαναστάτησε κατά του Θεού, προσπαθώντας να γίνει ανώτερος από τον Θεό, να εξαπατήσει και να θέσει υπό τον έλεγχό του την ανθρωπότητα, στρέφοντας και αυτήν ενάντια στον Θεό.
Ο Εωσφόρος βυθίζεται στην Κόλαση, γίνεται Σατανάς, Ο Διάβολος είναι η δύναμη του Κακού στο Σύμπαν. Παραδόξως, ο Θεός δημιούργησε την Κόλαση, ως ένα μέρος για να τοποθετήσει το κακό.
Διάβολος, σημαίνει «ο διαβάλλων, συκοφάντης». Έχει μορφή του “όφι” στην ιστορία της “πτώσης”, ή “προπατορικού αμαρτήματος” του Αδάμ και της Εύας στη Γένεση. Η αλαζονεία ήταν ένα από τα βασικά αίτια της «πτώσης». Η «πτώση» ως αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης και επιλογής.
Το καλό και το κακό βρίσκονται μέσα στα πάντα με διαφορετικές αναλογίες έτσι ώστε αν ενώσουμε όλες τις υπάρξεις, το σύνολο (σύμπαν) να βρίσκεται σε ισορροπία. Τίποτα δεν είναι απόλυτα καλό ή απόλυτα κακό γιατί πρόκειται για έννοιες που αλλάζουν και μεταμορφώνονται συνεχώς.
Κάτι που είναι κακό για κάποιον μπορεί ταυτόχρονα να είναι καλό για κάποιον άλλον. Κάτι που είναι κακό για κάποιον μπορεί να μετατραπεί σε καλό από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι έννοιες σχετικές, απόλυτα συνδεδεμένες, που αλληλοσυμπληρώνονται και εναλλάσσονται. Χωρίς το ένα δεν υπάρχει το άλλο.
Η επιθυμία για το κακό χαρακτηρίζεται από αναποφασιστικότητα, ενώ η επιθυμία για καλό από καθαρή κατεύθυνση, και μόνο όταν συνδυάσεις τα δυο έχεις το όλο της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν πρέπει να διαχωρίσουμε την επιθυμία μας για κακό από την επιθυμία μας για καλό, αλλά αντίθετα να της ενώσουμε.
Το κακό είναι μια προδοσία του εαυτού, ένα έλλειμμα πραγματικής ταυτότητας. Το κακό είναι το έλλειμμα επιλογής, το οποίο πηγάζει από έλλειψη αυτογνωσίας και μη-εδραιωμένης αληθινής ταυτότητας.
Ένα από τα βασικά μοτίβα του Κακού είναι η μεταμφίεση και η απουσία. Όσο πιο πολύ προσεγγίζουμε το ανθρώπινο κακό, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε ότι δεν το καταλαβαίνουμε. Τα σώματά μας αντηχούν στην λέξη «Κακό». Είναι η δύναμη εκείνη που κατοικεί μέσα στους ανθρώπους και επιζητεί να σκοτώσει τη ζωή ή την ζωτικότητα..
Το κακό είναι η άσκηση της εξουσίας που συνιστάται στο να φέρεσαι σκόπιμα με τρόπους που:
Βλάπτουν
Κακοποιούν
Εξευτελίζουν
Απανθρωποποιούν ή καταστρέφουν αθώους
Η στο να χρησιμοποιείς την εξουσία και τη συστημική σου δύναμη, για να ενθαρρύνεις ή να επιτρέπεις σε άλλους να το κάνουν για λογαριασμό σου.
Ίσως ο καθένας από εμάς έχει την ικανότητα να είναι άγιος ή αμαρτωλός, αλτρουιστής ή εγωιστής, δράστης ή θύμα.
Αυτό που είμαστε διαμορφώνεται τόσο από τα γενικά συστήματα: πλούτος, φτώχεια, γεωγραφία, κλίμα, πολιτισμική, θρησκευτική, πολιτική κυριαρχία, όσο και από συγκεκριμένες κοινωνικές ή διαπροσωπικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά.
Η Alice Milller (2013) διερεύνησε διεξοδικά τις παιδικές ηλικίες δικτατόρων και κατά συρροή δολοφόνων.
Όλοι στην παιδική του ηλικία εκτέθηκαν σε αδιανόητα φρικτά βιώματα, τα οποία αρνήθηκαν ολωσδιόλου.Αυτή η άρνηση τους οδήγησε σε πράξεις εκδίκησης όταν ήταν ενήλικοι.
Ένα παιδί που έχει υποστεί σωματική τιμωρία και ταπείνωση στο όνομα της ανατροφής αφομοιώνει από μικρό τη γλώσσα της βίας και της υποκρισίας και την κατανοεί ως το μοναδικό αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας.
Τα παιδιά που είχαν υποστεί κακοποίηση, αλλά είχαν στην ζωή τους ένα άτομο «μάρτυρα-αρωγό» δεν εξελίχθηκαν σε βίαιες εγκληματικές προσωπικότητες. Πχ. Ντοστογιεφσκι- βίαιο πατέρα, στοργική μητέρα.
Η κοινωνική φιλόσοφος Hanna Arendt (1963) μέσα από την λεπτομερή ανάλυση της δίκης των εγκλημάτων πολέμου του Adolf Eichmann, της μορφής των Ναζί που σχεδίασε προσωπικά το φόνο εκατομμυρίων Εβραίων, έφτασε στο συμπέρασμα:
«Το πρόβλημα με τον Eichmann ήταν ότι τόσοι πολλοί ήταν σαν αυτόν και ότι οι πολλοί δεν ήταν διεστραμμένοι, ούτε σαδιστές, ότι ήταν, και ακόμη είναι, τρομερά και τρομακτικά φυσιολογικοί. Από την οπτική των νομικών θεσμών μας και τα ηθικά πρότυπα κρίσης, αυτή η κανονικότητα ήταν πολύ περισσότερο τρομακτική, από ό,τι όλες οι κτηνωδίες μαζί, γιατί υπονοούσε….ότι αυτός ο καινούριος τύπος εγκληματία…διαπράττει τα εγκλήματά του, κάτω από συνθήκες που το κάνουν σχεδόν αδύνατο γι ΄αυτόν να ξέρει ή να νιώθει ότι κάνει λάθος» (σ. 252).
Συμπέρασμα: Οι κοινωνικές δυνάμεις μπορούν να παρακινήσουν κανονικούς ανθρώπους
1.Κάνοντας απερίσκεπτα το πρώτο μικρό βήμα
2.Απεξατομίκευση (Μεταμφίεση)
3.Απανθρωποποίηση (Ιδεολογία-ψέμα)
4.Αποποίηση της προσωπικής ευθύνης
5.Τυφλή υπακοή στις αρχές/κανόνες
6.Μη-κριτική συμμόρφωση στις νόρμες της ομάδας
7.Κακία της αδράνειας/ η απάθεια και η αδιαφορία του παριστάμενου θεατή
Τολμάμε αλήθεια να αναγνωρίσουμε το καθημερινό κακό που βιώνουμε στο σήμερα;
Προκατάληψη, Υπακοή, Βία, Βιασμοί, Φτώχια, Αδιαφορία, Προδοσία, Παραπλάνηση
Το Κακό είναι αποκρουστικό, έχει όμως να μας διδάξει πολλά:
Ρίχνει φως στα σκοτάδια της ψυχής μας
Δεν είναι εύκολο πράγμα να αγκαλιάσεις την ασχήμια με μοναδικό κίνητρο την ελπίδα ότι αυτή η αποδοχή μπορεί να μετατραπεί σε ομορφιά
Ας αναγνωρίσουμε το εσωτερικό, καθημερινό κακό: την αδιαφορία μας, τις εχθροπραξίες μας, τον εγωκεντρισμό μας, την έπαρση και την πεισματική άγνοιά μας.
Ας αναγνωρίσουμε, ας ενσωματώσουμε και ας μετουσιώσουμε
Ας είμαστε πρόθυμοι να εξετάσουμε το δικό μας κακό με την ίδια διεξοδικότητά, απροκάλυπτη διάκριση και αυστηρή μεθοδολογία που χρησιμοποιούμε για τον εξωτερικό κόσμο
Ακούστε κι άλλα επεισόδια με την Καλλιόπη Κουτούση εδώ.
