#377 – Το Φεμινιστικό Κίνημα – Θεοφανώ Παπαζήση

Θεοφανώ Παπαζήση – Ομότιμη Καθηγήτρια της Νομικής, ΑΠΘ

Email

Πώς ξεκίνησε το φεμινιστικό κίνημα;

Ποιες ήταν οι πρώτες κατακτήσεις που έγιναν στην Ελλάδα και πώς είμασταν συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη και με τις ΗΠΑ

Το διαζύγιο στην Ελλάδα

Μια μεγάλη συζήτηση για τις απαρχές του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Ακούστε στο πλαίσιο και όπου ακούτε podcasts!

Show Notes

• Το φεμινιστικό κίνημα ξαναζωντάνεψε κατά τη δεκαετία του ’60, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το προηγούμενο διάστημα, κατά την δεκαετία του ’50 η Ευρώπη προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της οικονομικά και να ανακάμψει από τον πόλεμο.
• Τη δεκαετία του ‘60 ένα από τα αιτήματα του προοδευτικού και γυναικείου κινήματος ήταν η σεξουαλική απελευθέρωση. Η σεξουαλική απελευθέρωση στις αρχές του ‘70 είχε φτάσει ήδη στο άλλο άκρο, στη θεοποίηση της πορνογραφίας. Προηγουμένως, όμως, ήταν ένα τεράστιο ταμπού.
• Στην Ελλάδα το γυναικείο κίνημα ενδυναμώθηκε σχετικά πρόσφατα, το 1975, μετά την δικτατορία. Τα αιτήματά του ήταν τελείως διαφορετικά από εκείνα των προηγούμενων ετών, καθώς έως τότε κάποια από αυτά είχαν λυθεί.
• Νωρίτερα, στην Ελλάδα ιδρύεται η Εφημερίδα των κυριών από την Καλλιρρόη Παρρέν το 1887. Αυτή και άλλες γυναίκες της αστικής τάξης ζητούσαν δικαίωμα στην εκπαίδευση και δικαίωμα στην ψήφο.
• Μετά το 1970 τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος διέφεραν από χώρα σε χώρα.
• Βασικό αίτημα του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα αποτελούσε η ισότητα στον γάμο. 
• Ισότητα στον γάμο σήμαινε το εξής: ο άνδρας ήταν ο αρχηγός της οικογένειας και η γυναίκα διαχειρίστρια του σπιτιού, οπότε μοιραία δεν ήταν το ίδιο πράγμα. Οι δικαιοπραξίες που έκανε η γυναίκα δεν δέσμευαν τον άντρα, παρά μόνο εάν τις ενέκρινε. Ο άνδρας είχε όλη την προς τα έξω νομική δραστηριότητα, αυτός δέσμευε την οικογένεια με όλες του τις πράξεις. Από την άλλη, η γυναίκα είχε την «εξουσία κλειδών». Θεωρούνταν δηλαδή «αφέντρα του σπιτιού» και είχε τη διαχείριση του νοικοκυριού. Δεν μπορούσε να αναπτύξει καμία εμπορική δραστηριότητα.
• Μόλις το 1983 κυρώθηκε ο νόμος για την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου και τότε καταργήθηκε το δικαίωμα του άντρα να απαγορεύει στην γυναίκα του να αναπτύξει εμπορική δραστηριότητα.
• Το 1952 η Ελλάδα κύρωσε τη σύμβαση για τα δικαιώματα των γυναικών του ΟΗΕ και πλέον οι γυναίκες είχαν δικαίωμα να εργάζονται.
• Η Ελένη Σκούρα ήταν η πρώτη γυναίκα βουλευτής στην Ελλάδα. Εκλέγεται το 1952 που ήδη είχε κυρωθεί η σύμβαση του ΟΗΕ από την Ελλάδα, άρα είχε δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι. 
• Το δικαίωμα στην ισότητα στον γάμο το απέκτησαν το 1983, επί κυβερνήσεως του ΠΑΣΟΚ. 
• Ο θεσμός της προίκας: Ήταν υποχρέωση των γονιών να συστήσουν προίκα στην γυναίκα που παντρεύεται, η οποία ήταν το αντίβαρο της γυναίκας στα βάρη του γάμου, τα οποία έφερε ο άντρας. Με την προίκα η γυναίκα ισοσκέλιζε τα βάρη του γάμου, ήταν η συμβολή της στον γάμο. Την διοίκηση αυτής, όμως, την είχε ο άντρας.
• Στην Ελλάδα η πρώτη φορά που έχουμε δύο νόμους που εισάγουν την ισότητα δεν είναι το 1983, αλλά το 1920. Το καλοκαίρι του 1920 ψηφίζονται 1. ο νόμος για το διαζύγιο, ο οποίος εισήγαγε ίδιου λόγους διαζυγίου για άνδρες και γυναίκες και 2. Ο νόμος για την ισότητα ανδρών και γυναικών στην κληρονομική διαδοχή.  
• Έως τότε, η μοιχεία θεωρούνταν απόλυτος λόγος διαζυγίου και θωρούνταν πάντοτε παράπτωμα της γυναίκας. Παρόλο που ο άνδρας είχε εξωσυζυγικές σχέσεις, αυτές ήταν κανονικοποιημένες. Ανάμεσα στους απόλυτους λόγους διαζυγίου περιλαμβάνονταν επίσης: η λέπρα, η φρενοβλάβεια, η διγαμία, ο ισχυρός κλονισμός και η ανικανότητα τεκνοποίησης.
• Η πρώτη εργατική απεργία έγινε από γυναίκες στην Νέα Υόρκη το 1857. Ωστόσο, ως εργατική πρωτομαγιά τιμάται η απεργία των ανδρών -με τα ίδια αιτήματα- που έγινε μεταγενέστερα στο Σικάγο, τον Μάιο του 1886. Η γυναικεία απεργία θάφτηκε.

Links και αναφορές

• Φράουλες και αίμα (ταινία)
• Being the Ricardos (ταινία)
• Τζέιν Έιρ (βιβλίο)
• Ρόζα Λούξεμπουργκ
• Εφημερίδα των κυριών
• Καλλιρόη Παρρέν
• No time to die (ταινία)
• Ελένη Σκούρα
• Σεβαστή Καλλισπέρη

Ακούστε κι άλλα επεισόδια με την Θεοφανώ Παπαζήση εδώ.

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

See Also

#500 – Όρια Reloaded – Δανάη Κίρλα

Instagram @desp1na_k
Twitter @desp1na_k

Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:

Facebook
Instagram @giatioxi
Twitter @giati_oxi