#277 – Η Διπολική Διαταραχή – Dr. Γιάννης Μάλλιαρης – Στέλιος Ανατολίτης
Δρ. Ιωάννης Γ. Μάλλιαρης, BSc., PhD
Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου
Institute of Psychiatry, King’s College
drmalliaris.com | bipolarlab.com | maniokatathlipsi.gr
Στέλιος Ανατολίτης – Κωμικός, Συγγραφέας
Instagram | YouTube | Facebook | Podcast Μαρμελάδα Φράουλα
Με την υποστήριξη της www.klimamichaniki.gr.
Η Κλιμαμηχανική δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας από το 1984, προσφέροντας υπηρεσίες ολιστικής ενεργειακής διαχείρισης.
Η διπολική διαταραχή (ή μανιοκατάθλιψη) είναι μία από τις πιο σοβαρές ψυχικές παθήσεις. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από επεισόδια (φάσεις) μανίας και κατάθλιψης, καθώς επίσης και πολλές φορές ψυχωτικά συμπτώματα.
Η συχνότητα της ασθένειας στο γενικό πληθυσμό είναι σχετικά μικρή (1% – 1 στους 100) αλλά πιο ελαφριές εκφάνσεις της ασθένειας (βλέπε κυκλοθυμία) υπολογίζεται να έχουν πολύ υψηλότερη συχνότητα (5%).
Τα αίτια της διπολικής διαταραχής παραμένουν άγνωστα αλλά τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό κληρονομικότητας. Παρόλα αυτά, η εκδήλωση και η πορεία της ασθένειας επηρεάζεται έντονα από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Η πορεία της ασθένειας χαρακτηρίζεται από συνεχόμενα επεισόδια με περιόδους ανάκαμψης (εαν και όχι απαραίτητα πλήρους ανάρρωσης). Κλινικά ακόμα και όταν ο ασθενής ειναι εκτός “επεισοδίου”, το κυρίαρχο σύμπτωμα είναι η κατάθλιψη με σημαντικές διακυμάνσεις κατά διαστήματα.
Αν και ακόμα δεν υπάρχει τρόπος πλήρης θεραπείας, ψυχοφαρμακευτικές αγωγές με σταθεροποιητές διάθεσης και αντιεπιληπτικά φάρμακα σε συνδυασμό με σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους συμπεριφορικού και ψυχοεκπαιδευτικού χαρακτήρα, φέρνουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Με τη κατάλληλη συνδυαστική θεραπεία και σωστή παρακολούθηση, ασθενείς με Διπολική διαταραχή μπορούν να έχουν μία καλή πορεία και να λειτουργούν ικανοποιητικά στον επαγγελματικό και κοινωνικό τους χώρο. Η συμβολή της μανιοκατάθλιψης στο καλλιτεχνικό, πολιτικό και επιστημονικό χώρο είναι γεγονός.
Η Διάγνωση
Η σωστή διάγνωση της Διπολικής Διαταραχής γίνεται συνδυαστικά από εξειδικευμένο Ψυχίατρο και Κλινικό Ψυχολόγο. Όπως και για τις περισσότερες ψυχικές παθήσεις ακόμα δεν υπάρχουν εργαστηριακές και βιολογικές εξετάσεις που να μπορούν να κάνουν σωστή διάγνωση.
Η Διάγνωση βασίζεται στην κλινική και ψυχομετρική εξέταση του ιστορικού του ασθενή (ή στην παρούσα καταστασή του) και κοιτάει συμπτωματολογία σε τρία επίπεδα:
1.Συναίσθημα (τι αναφέρει ότι αισθάνεται ο ασθενής)
2.Σκέψη (τι και πως σκέφτεται ο ασθενής)
3.Συμπεριφορά (τι κάνει και πως συμπεριφέρεται ο ασθενής)
Η διάγνωση της Διπολικής διαταραχής απαιτεί προσοχή και εξειδίκευση στο αντικείμενο. Είναι σημαντικό ο ασθενής και η συμπεριφορά του να εξεταστούν ιστορικά και όχι βάσει απλής παρατήρησης μίας άσχημης περιόδου. Πρόχειρες διαγνωστικές πρακτικές μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε λανθασμένη διάγνωση Σχιζοφρένιας (όταν παρουσιάζονται ψυχωτικά συμπτώματα) ή Κατάθλιψης (όταν παρουσιάζεται κατάθλιψη και δεν εξετάζεται το ιστορικό υπομανίας/μανίας).
Τα Συμπτώματα των Κυρίων Επεισοδίων της Διπολικής διαταραχής
1. Επεισόδιο Μανίας / Υπομανίας (βάσει του DSM-5)
Τουλάχιστον Μία εβδομάδα με τουλάχιστον 3 συμπτώματα από τα εξής:
- Υπέρμετρα ανεβασμένη (ή θυμωμένη) διάθεση
- Υπέρμετρα ανεβασμένο εγώ / αυτοπεποίθηση / μεγαλομανία
- Μειωμένη ανάγκη ύπνου Λογοδιάρροια / πίεση λόγου
- Υπερδιέργεση σκέψης / αδυναμία συγκέντρωσης
- Υπέρμετρα αυξημένη ενέργεια / δραστηριότητα-κοινωνικότητα / υπερδιέργεση
- Υπέρμετρα αυξημένη ενασχόληση με θετικές ή και επικίνδυνες δραστηριότητες / έλλειψη αυτοελέγχου
Είναι σημαντικό τα παραπάνω συμπτώματα να συνοδεύονται και από σημαντικό πρόβλημα λειτουργίας στο επαγγελματικό, κοινωνικό, ή οικογενειακό περιβάλλον.
Το επεισόδιο υπομανίας μπορεί να έχει πιο μικρή περίοδο – 4 ημέρων – και χαρακτηρίζεται από τα ίδια συμπτώματα τα οποία όμως εμφανίζονται σε πιο ελαφρια μορφή.
2. Επεισόδιο Κατάθλιψης (βάσει του DSM-5)
Τουλάχιστον Δύο εβδομάδες με τουλάχιστον 5 συμπτώματα από τα εξής:
- Πεσμένη διάθεση / συναίσθημα θλίψης
- Ανηδονία / μείωση δραστηριοτήτων-ενδιαφέροντος-απάθεια
- Διαταραχή διατροφής / βάρους (μείωση η αύξηση)
- Διαταραχή Ύπνου (μείωση η αύξηση)
- Διαταραχή Κίνησης (μείωση η αύξηση)
- Συνεχόμενη κούραση / Έλλειψη ενέργειας
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Αίσθημα ενοχής, απώλεια αυτοπεποίθησης
- Ιδέες / Απόπειρες αυτοκτονίας
Είναι σημαντικό τα παραπάνω συμπτώματα να συνοδεύονται και από σημαντικό πρόβλημα λειτουργίας στο επαγγελματικό, κοινωνικό, ή οικογενειακό περιβάλλον.
Τα συμπτώματα και των δύο επεισοδίων δεν πρέπει να έχουν προκληθεί απο την χρήση ουσιών/φαρμάκων ή από άλλη ιατρική ασθένεια. Παρόλα αυτά πολλοί ασθενείς αναπτύσσουν κανονική διπολική διαταραχή μετά από συστηματική χρήση ουσιών (κάναβης, κοκαϊνης κτλ) ή ως παρενέργεια σε αντικαταθλιπτικές αγωγές.
Οι Τύποι της Διπολικής Διαταραχής
Διαγνωστικά αναγνωρίζονται δύο τύποι διπολικής διαταραχής (Τύπος 1 και 2)
1. Διπολική Διαταραχή Τύπου 1 (Bipolar I)
Ο πιο κλασικός και γνωστός τύπος. Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τουλάχιστον ενός Μανιακού επεισοδίου. Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει και καταθλιπτικά και υπομανιακά επεισόδια καθώς και ψυχωτικά συμπτώματα. Αυτός ο τύπος διπολικής διαταραχής είναι εύκολο να διαγνωστεί λανθασμένα ως σχιζοφρένεια, ειδικά εάν ο ασθενής εμφανίζει ψυχωτικά συμπτώματα.
2. Διπολική Διαταραχή Τύπου 2 (Bipolar II)
Ο λιγότερος γνωστός και καμιά φορά λανθασμένα θεωρημένος πιο “ελαφρύς” τύπος Διπολικής διαταραχής. Χαρακτηρίζεται απο την ύπαρξη ενός τουλάχιστον υπομανιακού επεισοδίου (ελαφριά μανία χωρίς νοσηλεία ή πρόβλημα λειτουργίας) και κυρίως καταθλιπτικών επεισοδίων. Ο ασθενής συνήθως παρουσιάζει καταθλιπτικά επεισόδια και είναι πολύ εύκολο να γίνει λανθασμένη διάγνωση μονοπολικής κατάθλιψης (απλής κατάθλιψης χωρίς ιστορικό υπομανίας/μανίας).
Η θεραπεία της Διπολικής διαταραχής
Η θεραπεία της Διπολικής διαταραχής είναι πρωτίστως φαρμακευτική, και παραμένει η πρώτη μορφή θεραπείας κυρίως για τις οξείες φάσεις της ασθένειας, την κατάθλιψη και τα μανιακά /ψυχωτικά επεισόδια.
Παρόλ’ αυτά, η πλειοψηφία των ασθενών εμφανίζει μεγάλα ποσοστά υποτροπής, ακόμα και όταν βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή. Η αδυναμία των διαφόρων ειδών φαρμακοθεραπείας να διατηρήσουν τους ανθρώπους σε μια καλή κατάσταση μακροχρόνια, καθώς και τα υψηλά ποσοστά μη φαρμακευτικής συμμόρφωσης σε αυτόν τον πληθυσμό, έχουν οδηγήσει στην δημιουργία ειδικών ψυχολογικών θεραπειών, οι οποίες δουλεύουν μαζί με τις θεραπείες φαρμάκων.
Η πιο σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση συνδυάζει φαρμακευτική αγωγή μαζί με δομημένη ψυχοθεραπεία συμπεριφορικής και γνωσιακής κατεύθυνσης. Εξίσου σημαντική είναι και η οικογενειακή θεραπεία, η οποία είναι επίσης στοχευμένη στα θέματα της διπολικής διαταραχής. Οι συγκεκριμένες θεραπείες μαθαίνουν στον ασθενή και στην οικογενειά του μεθόδους σωστής διαχείρισης της διπολικής διαταραχής και προλαμβάνουν νέα επεισόδια.
Για ασθενείς που έχουν υποστεί σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητάς τους, προτείνονται πιο συστηματικές θεραπείες συνδυαστικού χαρακτήρα σε προγράμματα ημέρας (dimiourgia.gr). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η διπολική διαταραχή και τα θεματά της αντιμετωπίζονται πολυεπιστημονικά από ομάδες ειδικών ψυχικής υγείας.
Τέλος, παρόλο που η διπολική διαταραχή θεωρείται μία αρκετά βαριά και σοβαρή ψυχική νόσος, πλέον η ανάπτυξη εξειδικευμένων θεραπειών έχει αλλάξει την κάποτε ανίατη και χρόνια εικόνα της. Η γρήγορη και άμεση και συστηματική θεραπευτική παρέμβαση, δίνουν τη δυνατότητα μίας απόλυτα κανονικής και δημιουργικής ζωής σε όλους τους ασθενείς
πηγή: maniokatathlipsi.gr
