Now Reading
#42 – Πώς Σκοτώνουμε τη Δημιουργικότητα Των Παιδιών; – Ελένη Οικονομίδου

#42 – Πώς Σκοτώνουμε τη Δημιουργικότητα Των Παιδιών; – Ελένη Οικονομίδου

Ελένη Οικονομίδου – Ψυχολόγος με ειδίκευση στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία.
Πρόεδρος της “Hehe Art, Play & Therapy”

Ο σπόρος της δημιουργικότητας βρίσκεται μέσα σε κάθε παιδί, η ανάγκη και η επιθυμία για παιχνίδι, πειραματισμό και ανακάλυψη είναι έμφυτες και ασυγκράτητες. Με τη γέννηση του ξεκινάει μια αναζήτηση, μια δημιουργική περιπέτεια. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά τα ανακαλύπτουν όλα από την αρχή,  το περπάτημα, τη γλώσσα, τα συναισθήματα, τη ζωγραφική, το διάβασμα. Η δημιουργικότητα λοιπόν είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε από το ξεκίνημα της ζωής μας.

Τι συμβαίνει όμως στην πορεία προς την ενηλικίωση και χάνουμε όλη αυτή την ορμή;

Ενώ συνήθως ξεκινάμε το σχολείο με αγάπη για δημιουργία και ανακάλυψη, αγαπάμε τα χρώματα, την τέχνη και τα γράμματα, σταδιακά χάνουμε το ενδιαφέρον μας, η τέχνη γίνεται ανάμνηση, και η μάθηση γίνεται δυσκολότερη. Η δημιουργικότητά μας σημειώνει μείωση μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, όπως δείχνουν σχετικές έρευνες. Στα σχολεία και στην κοινωνία, με κυρίαρχα στοιχεία την επιτήρηση, τον ανταγωνισμό, τον κομφορμισμό, την κριτική και την αξιολόγηση, σε συνδυασμό με την απουσία έμφασης της ανάγκης για καλλιτεχνική αναζήτηση, και το φόβο για το διαφορετικό και το ασυνήθιστο, η δημιουργικότητα δεν είναι δυνατόν να ανθίσει.

Το αποτέλεσμα; Καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι «δεν έχουμε ταλέντο», ότι «δεν μπορούν όλοι να είναι δημιουργικοί», και  αποδεχόμαστε αυτό που μας έκαναν να πιστέψουμε. Αποθαρρυνόμαστε, δεν εξασκούμε τη φαντασία μας, ασκούμε με τη σειρά μας σκληρή κριτική στον εαυτό μας και δεν επιτρέπουμε τα λάθη. Χάνουμε την αθωότητα και την παιδικότητά μας.

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι «δολοφόνοι» της δημιουργικότητας, (creativity killers, όπως αναφέρονται στην αγγλική βιβλιογραφία); Είναι κοινές συμπεριφορές και στάσεις, που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε από προσωπικές εμπειρίες, σχολικές ή οικογενειακές, και συχνά, άθελά μας, αναπαράγουμε:

  1. Επιτήρηση– κάνουμε το παιδί να νιώθει ότι συνεχώς το κοιτάμε, τα ελέγχουμε.
  2. Αξιολόγηση– κάνουμε το παιδί να ανησυχεί για το πώς οι άλλοι θα κρίνουν αυτό που κάνει. Τα παιδιά όταν παίζουν πρέπει να ασχολούνται κυρίως με το τι ικανοποιεί αυτά τα ίδια, όχι τους άλλους.
  3. Ανταγωνισμός– βάζουμε τα παιδιά σε μια κατάσταση σύγκρισης,  όπου κάποιος είναι καλύτερος ή χειρότερος, ή όχι το ίδιο καλός.
  4. Υπερβολικός έλεγχος– επεμβαίνοντας συνεχώς και δείχνοντας στα παιδιά μας το πώς ακριβώς να κάνουνε κάτι, δημιουργούμε την αίσθηση ότι η εξερεύνηση και η αναζήτηση είναι  περιττές.
  5. Επιβράβευση – αν χρησιμοποιηθεί υπερβολικά, ή λανθασμένα, μπορεί να αφαιρέσει το εσωτερικό κίνητρο από το παιδί, κάτι που σταδιακά μπορεί να  οδηγήσει το παιδί σε παραίτηση από τη διαδικασία.  
  6. Πίεση, Προσδοκίες– περιμένουμε να δούμε το αποτέλεσμα από τις δράσεις των παιδιών μας, και οι προσδοκίες μας αυτές μπορεί να καταπιέζουν και στεναχωρούν το παιδί.

Για να διατηρήσουμε ζωντανή τη δημιουργικότητα των παιδιών καλό είναι να θυμόμαστε:  

  • Να δίνουμε το χρόνο για δημιουργική έκφραση μέσω παιχνιδιού και τέχνης. Τα παιδιά χρειάζονται πολύ χρόνο μη δομημένου παιχνιδιού φαντασίας, χωρίς την άμεση καθοδήγηση από ενήλικους, χωρίς υποδείξεις και εντολές και χωρίς διακοπές.    
  • Να παρέχουμε ερεθίσματα και υλικά που βοηθούν τα παιδιά να δημιουργήσουν αλλά χωρίς να τους λένε τι να δημιουργήσουν, πού να βάψουν και πώς να πλάσουν, να αποφεύγουμε τα πολλά εμπορικά παιχνίδια που τελικά μειώνουν τις δυνατότητες.
  • Να επιτρέπουμε στο παιδί να παίρνει ρίσκα, να κάνει λάθη και να αποτυγχάνει. Από τα λάθη παίρνουν τα μεγαλύτερα μαθήματα, και όταν αρχίζουν να τα φοβούνται υποσκάπτεται η δημιουργικότητά τους. Καλό είναι να συζητάμε με τα παιδιά για τα λάθη που εμείς κάνουμε και το τι μαθαίνουμε από αυτά, ώστε τα παιδιά να συνηθίσουν στην ιδέα ότι τα λάθη επιτρέπονται και μπορούν να είναι κέρδος.
  • Να μην επιβραβεύουμε τις δημιουργικές και καλλιτεχνικές προσπάθειες τους, δεν το χρειάζονται στην πραγματικότητα. Το κίνητρό για δράση και δημιουργικότητα είναι εσωτερικό, δε δημιουργούν για να κερδίσουν κάτι εξωτερικό. Μπορούμε όμως να επαινούμε επιβραβεύοντας λεκτικά την προσπάθεια και τη συμμετοχή σε κάποια δραστηριότητα, πχ «βλέπω πως δούλεψες με πολύ δύναμη τον πηλό», «προσπάθησες πολύ για να το κάνεις τόσο ψηλό!»
  • Να μην αξιολογούμε, να μην κριτικάρουμε (ούτε λεκτικά, ούτε με τη γλώσσα του σώματος). Το κακό είναι ότι είτε θετικά αξιολογήσουμε (μπράβο είναι πολύ ωραίο!), είτε αρνητικά (χάλια έγινε η ζωγραφιά σου, δε φαίνεται καθαρά), το παιδί μαθαίνει ότι κάποιος θα κρίνει το έργο του, ότι σε κάποιον θα αρέσει ή όχι, κι έτσι σταδιακά μπορεί να οδηγηθεί στην εγκατάλειψη της προσπάθειας. Αντί να αξιολογήσουμε μπορούμε να περιγράψουμε την προσπάθεια του παιδιού, πχ. βλέπω πως εδώ έριξες πολλά χρώματα και ανακατεύτηκαν μεταξύ τους!, ή να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, πχ «τα χρώματα αυτά μου θυμίζουν το καλοκαίρι που το αγαπώ πολύ».
  • Όταν το παιδί παίζει ή ασχολείται με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, να προσπαθούμε να μη διδάσκουμε, να μην καθοδηγούμε, να μη δίνουμε τα δικά μας πρότυπα και να μην περιμένουμε από το παιδί παρόμοια με τα δικά μας δημιουργήματα. Πρέπει να καταφέρουμε να δώσουμε την ελευθερία να δοκιμάσουν τις ιδέες τους, ακόμα κι αυτές που δε βγάζουν κανένα νόημα για εμάς.

Η δημιουργικότητα και η δυνατότητα εξάσκησής της είναι βασική για τη μάθηση, την καλλιέργεια δεξιοτήτων, τη συναισθηματική υγεία, την κοινωνικοποίηση, την πρωτότυπη σκέψη και τη διαλεκτική. Είναι σημαντική όχι μόνο για το κάθε άτομο ξεχωριστά, αλλά για ολόκληρη τη κοινωνία, και τη χρειαζόμαστε ίσως περισσότερο από ποτέ.

Αυτά και άλλα πολλά συζητάμε με στο podcast της συζήτησης που βρίσκεται κάτω από την εικόνα στο widget του Soundcloud.

Ακούτε επίσης και στις εφαρμογές για κινητά.

iPhone / iPad: Η εφαρμογή Podcasts που υπάρχει εργοστασιακά σε όλα τα iphone/ipads. Ψάχνετε GiatiOxi και κάνετε συνδρομή. Είναι δωρεάν. Φυσικά και μέσω iTunes.

Android: Στις δωρεάν εφαρμογές:

TuneIn radio
Stitcher
Soundcloud
Podcast Addict
Acast

και όπου αλλού υπάρχουν podcasts, ψάχνετε GiatiOxi και μας ακολουθείτε.

See Also

Μέσω των εφαρμογών, έχετε πρόσβαση στις εκπομπές νωρίτερα!

GiatiOxi. Το ελληνικό podcast!

Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:

Instagram @desp1na_k
Twitter @desp1na_k

Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:

Facebook
Instagram @giatioxi
Twitter @giati_oxi

What's Your Reaction?
Excited
0
Happy
0
In Love
0
Not Sure
0
Silly
0
© 2025 GiatiOxi. All Rights Reserved.