#301 – Στωική Φιλοσοφία και Πανδημία – Χριστίνα Κούρφαλη
Χριστίνα Κούρφαλη – Dr. Φιλοσοφίας, Συγγραφέας
Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο σπουδαίος Ρωμαίος αυτοκράτορας, ο πιο διάσημος σήμερα εκπρόσωπος της στωικής φιλοσοφίας, έζησε και ο ίδιος σε πανδημία και μάλιστα πανδημία ευλογιάς. Ο λοιμός των Αντωνίνων, που ενίοτε αναφέρεται ως Λοιμός του Γαληνού, ξέσπασε το 165 μ.Χ., στο απόγειο της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, και διαδόθηκε σε ολόκληρη την Μεσόγειο κατά την περίοδο που τα ηνία της αυτοκρατορίας βρίσκονταν στα χέρια του Μάρκου Αυρηλίου.
Στο podcast με τη Χριστίνα συζητάμε θέματα όπως:
- Ο Μάρκος Αυρήλιος και η δική του πανδημία.
- Θα ονόμαζαν «κακό» οι Στωικοί ένα φυσικό φαινόμενο, όπως είναι η πανδημία;
- Πώς αντιλαμβάνονταν το «καλό» και το «κακό»;
- Πώς να στεκόμαστε απέναντι στα φυσικά φαινόμενα;
- Τι εξαρτάται από εμάς και τι όχι στη ζωή;
- Τι είναι τα συναισθήματα και τι είναι τα πάθη;
- Πώς μπορεί να πάψει ένας άνθρωπος να υποφέρει;
…και άλλα πολλά
Τα «πάθη» (ο φόβος, η λύπη, η σφοδρή επιθυμία, η φρούδα ηδονή) δημιουργούνται από τις κρίσεις μας, τον τρόπο που συνηθίσαμε να σκεπτόμαστε. Αυτή την άποψη μαρτυρούν τα παρακάτω κείμενα:
«Εμείς θλίβουμε τον εαυτό μας. Οι κρίσεις μας είναι που μας θλίβουν και μας στενοχωρούν […] Στάσου δίπλα σε μια πέτρα και κατηγόρα την. Τι θα καταφέρεις;» (Επίκτητος, Δ. 1.25.26-29).
«Να θυμάσαι ότι δεν προσβάλλει εκείνος που βρίζει ή κτυπά, αλλά η κρίση σου ότι αυτά είναι προσβολή. Όταν λοιπόν σε θυμώσει κάποιος, να ξέρεις ότι η γνώμη σου σε θύμωσε. Γι’ αυτό προσπάθησε καταρχήν να μη σε συνεπαίρνει αμέσως η εντύπωσή σου· αν κερδίσεις χρόνο και καθυστερήσεις, θα ελέγξεις τον εαυτό σου ευκολότερα» (Επίκτητος, Ἐγχ. 20).
«Όλα είναι γνώμες και αυτές εξαρτώνται από σένα» (Μάρκος Αυρήλιος, 12.22)
«Τα πράγματα καθαυτά κατά κανένα τρόπο δεν αγγίζουν την ψυχή, ούτε έχουν πρόσβαση στην ψυχή, ούτε μπορούν να προκαλέσουν μεταστροφή ή κίνηση της ψυχής. Η ίδια μεταστρέφει και κινεί τον εαυτό της από μόνη της, και σχηματίζει γνώμη για τα πράγματα που υποπίπτουν στην αντίληψή της σύμφωνα με τις κρίσεις στις οποίες θα θεωρήσει σωστό να δώσει τη συγκατάθεσή της» (Μάρκος Αυρήλιος, 5.19).
Τέλος, ζήτησα από τη Χριστίνα να προτείνει κάποια βιβλία για όσους θέλουν να γνωρίσουν τη στωική φιλοσοφία και σας παραθέτω τις προτάσεις της:
- Σενέκας, Για μια ευτυχισμένη ζωή, εκδ. Πατάκη 2013
- Επίκτητος, Ελευθερία, εκδ. Δώμα, 2017
- Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν, εκδ. Θύραθεν, 2009
- Κούρφαλη Χριστίνα, Η στωική τέχνη του βίου, εκδ. Θύραθεν 2015
- Ίρβιν Μπ. Γουίλιαμ, Οδηγός για την καλή ζωή, Η αρχαία τέχνη της στωικής χαράς, εκδ. Ίκαρος, 2020
- Edelstein Ludwig, Ο στωικός σοφός ή το νόημα του στωικισμού, εκδ. Θύραθεν 2002
- Newman Clay, Πώς ο Σενέκας μου έσωσε τη ζωή, εκδ. Πατάκη 2018
- John Sellars, Η τέχνη των στωικών (Μ. Αυρήλιος, Επίκτητος, Σενέκας), εκδ. διόπτρα 2019
Ακολουθήστε τη Δέσποινα Κανάκογλου στα social media:
Instagram @desp1na_k
Ακολουθήστε το GiatiOxi στα social media:
Ακούστε κι άλλα επεισόδια με την Χριστίνα Κούρφαλη εδώ.
